Plicht:

een concept dat keuze ontkent en de verantwoordelijkheid buiten jezelf legt.

Plicht is een concept dat keuzes ontkent en de verantwoordelijkheid van wat we doen buiten ons legt. Het is een van de gevaarlijkste concepten die door de mens voortgebracht werden sedert het dominantie systeem beetje bij beetje de organisatie van onze maatschappij heeft overgenomen.

In Verbindende Communicatie maken we een onderscheid tussen concepten die door de mens zijn ontwikkelt en behoeften.

Waarom? In feite kun je het zo stellen: als we spreken vanuit het bewustzijn van onze behoeften, is dat de manier waarop we verbaal het dichtste bij de universele energie komen die alles verbindt. Dat is iets organisch… het leven zelf zeg maar.

Als mensen met elkaar spreken, gebruiken ze woorden. Worden blijven gebrekkig. We gebruiken woorden om een behoefte uit te drukken maar waar het om draait, is in de flow te komen van die levensenergie en ons op dat niveau te verbinden.*

Concepten die door de mens ontwikkeld worden, ontstaan uit morele waarden, om de maatschappij te organiseren. Het is dan niet organisch maar iets dat opgelegd wordt door een autoriteit die buiten ons ligt: een god, een staatsvorm, een leerkracht,…. deze concepten zijn niet per definitie “slecht” of “goed”. In de Verbindende Communicatie ruimte gaat het daar niet om. Waar het wel om gaat, is om te voorkomen, dat we ons innerlijke kompas niet meer gebruiken.

Tijdens het proces van Nürenberg werden mensen aangeklaagd voor misdrijven die legaal waren toen ze ze pleegden. De argumentatie was dat je op een bepaald moment moet terugvallen op je eigen kompas: het is nodig om te weten dat sommige dingen — ook al zijn ze legaal — niet overeenkomen met onze diepe menselijkheid. Wat we leren in het systeem waarin we leven, is om daar niet op te vertrouwen, waardoor we ons innerlijke kompas niet meer gebruiken**.

Blind zijn voor ons innerlijke kompas, betekent dat je niet in verbinding staat met je behoeften.

Een voorbeeld: Lise is leidinggevende en ergerde zich enorm aan een medewerkster die haar “plicht” niet deed. Ze vond dat iedereen zijn plicht moest doen, ook zijzelf. Ze kwam met het verzoek een gesprek voor te bereiden met deze medewerkster. Tijdens de sessie werd duidelijk dat Lise in feite aan de rand van een burn-out stond. Het was al heel erg: ze had problemen om dingen te onthouden en wist op een dag ineens niet meer waar ze was. Dit was de eerste keer dat ze naar die signalen luisterde en merkte dat ze vooral rust nodig had. Wat de werkneemster deed, namelijk voor zichzelf zorgen en niet over haar grenzen gaan, triggerde haar zo hard omdat ze zelf ook rust nodig had. Door de sessie werd ze zich daarvan bewust en heeft ze twee weken vakantie genomen om tot rust te komen, in plaats van een gesprek aan te gaan met de medewerkster.

Soms doen we dingen die we in feite niet willen, we denken dat het onze plicht is. We zeggen: ik moet dat nog afwerken, ik moet de kinderen van school halen, ik moet geld verdienen, …

Maar moet je dat wel? Doorloop deze oefening om te achterhalen wat je innerlijke motor is en bewuste keuzes te maken:

1. Observatie: denk aan iets waarvan je vindt dat je het moet doen en waar je je steeds aan ergert.
2. Zeg luidop: ik moet + dat waarvan je denkt het te moeten
3. Gevoel: hoe voelt dat?
4. Ga na welke behoefte je vervult met wat je doet, wat is je innerlijke motor?
5. Vervang “ik moet” door “ik wil” en voeg er de behoeften aan toe die je daarmee vervult. Zeg dat ook luidop.
6. Hoe voelt dat?
7. Verzoek: als je merkt dat wat je denkt te je plicht is en dat niet meer wilt doen, zoek dan naar een andere strategie. Daarbij gaat het er niet om alles wat onaangenaam is uit je leven te verwijderen om gelukkig en conflictvrij te leven. Voor mij komt hier de spirituele dimensie van VC in beeld: voor mij gaat het erom om me met mijn diepste innerlijke menselijkheid te verbinden, met mijn kompas en van daaruit te leven. En dat is niet altijd comfortabel. Dat is niet streven naar geluk als een toestand maar een proces waarin we alles wat is, verwelkomen. Tegelijkertijd bouwen we bewust aan de wereld waarin we willen leven. Het is een andere ruimte die we openen. Dat maakt deel uit van de paradigmashift die VC met zich mee brengt.

Merk je dat je wat je denkt je plicht is en je dat toch wel verder wilt doen omdat het belangrijke behoeften vervult? Koetser dan de behoefte die je hebt helder gekregen en haal ze naar je bewustzijn op het moment dat je je weer ergert omdat je doet wat je doet. Word je bewust dat je daarmee een behoefte vervult. Hou je behoefte dicht bij je.

*Je hebt daar niet per se woorden voor nodig. Dat kan ook puur energetisch gebeuren. Daarom is in Verbindende Communicatie de intentie belangrijker dan de woorden of de “juiste” woorden. En het is ook daarom dat de term communicatie in de titel niet adequaat is.

**in onze maatschappij leren we om autoriteit van buiten af te accepteren en niet meer op onze innerlijke kompas te vertrouwen. Maar hoe leren we dat? Hoe is het mogelijk dat je ervoor kunt zorgen dat mensen naar de andere kant van de wereld gaan om mensen te vermoorden die ze nog nooit gezien hebben? En dat als totaal “legaal” kunt laten doorgaan als je die mensen “soldaten” noemt die de “natie” moeten verdedigen tegen “terroristen”. Hoe doe je dat? Daarvoor heb je een taal nodig die ervoor zorgt dat je je verantwoordelijkheid buiten jezelf kunt leggen en je gewoon een bevel uitvoert… Het is een taal die keuze ontkent: ik moet, ik doe mijn plicht, ik kan niet anders, ik doe alleen maar mijn werk, enzovoort. Het is een taal met vergaande gevolgen. Hannah Arendt schrijft darover in Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil. Eichman antwoordt op de vraag: “Was het niet moeilijk om zo veel mensen de dood in te jagen?” met “Neen, het was gemakkelijk, we hadden de Amtssprache. Het was een taal die elke verantwoordelijkheid van ons weg nam. We voerden enkel bevelen uit.”